KESİCİLER (CIRCUIT BREAKER)
KESİCİ (CİRCUİT BREAKER) NEDİR?
Elektrik Enerji Sistemlerinde kısa devre veya aşırı yüklenme sonucu oluşan yüksek akım durumunda ve sistem enerjili iken oluşan yüksek akımı kesen elektrik techizatına KESİCİ denir.
Kesiciler elektrik enerji sisteminde oluşan yüksek akımı çok kısa sürede keserler. Kesme işlemini yaptıktan sonra ilk çalışma durumuna geri dönerler. Böylece sürekli elektrik enerji sistemlerinde açma-kapama yapabilirler.
Kesiciler, elektrik sigortaları gibi tek kullanımlık değildir. Kesiciler ayırıcılardan farklı olarak yük altında açma-kapama yapabilir. Yük ayırıcılardan farklı olarak da kısa devre durumunda açma yapabilirler.
Kesicilerin yapısı genel olarak 3 kısımdan oluşur.
1- Kesici Kontakları (Hareketli ve sabit kontak)
2- Kesici Arkının Söndürüldüğü Kısım (Manyetik,hava,yağ,vakum,SF6 gazı)
3- Kesici Açma-Kapama Kumanda Tertibatı
KESİCİLERİN (CİRCUİT BREAKER) SINIFLANDIRILMASI:
A. Kesicilerin Gerilim Seviyesine Göre Sınıflandırılması:
1- Alçak Gerilim Seviye Kesicileri (1.000 Volta Kadar)
2- Orta Gerilim Seviye Kesicileri (36.000 Volta Kadar Ülkemizde)
3- Yüksek Gerilim Seviye Kesicileri (36.000 Volt Üzeri)
B. Kesicilerin Ark Söndürme Hücresi Yapısına Göre Sınıflandırılması:
1- Basınçlı Hava Üflemeli Kesici (Günümüzde pek kullanılmamaktadır.)
2- Manyetik Üflemeli Kesici (Günümüzde pek kullanılmamaktadır.)
3- Yağlı (Yağlı-Az Yağlı) Kesici (Günümüzde pek kullanılmamaktadır.)
4- Vakumlu Kesici (Günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Genellikle orta gerilim seviyesinde)
5- SF6 Gazlı Kesici (Günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Genellikle orta ve yüksek gerilim seviyesinde)
C. Açma-Kapama Mekanizmasına Göre Sınıflandırılması:
1- Elle Kumandalı
2- Motor Kumandalı
3- Basınçlı Hava Kumandalı
4- Selenoid Valf Kumandalı
GERİLİM SEVİYESİNE GÖRE KESİCİ ÇEŞİTLERİ :
ALÇAK GERİLİM DEVRE KESİCİLERİ:
Manyetik ve Termal Manyetik Ölçüm prensibine göre açma-kapama yaparlar. Elle kumandalı veya otomatik kumandalı olarak açılıp kapatılabilir. Düşük amper seviyesindeki (125A) kesiciler akım seviyesi sabittir. Yüksek akım seviyesinde kullanılan kesicilerin amper seviyesi, kesici akım seviyesi ayarlanır.
ORTA GERİLİM DEVRE KESİCİLERİ
Ülkemizde 36kV kadar kullanılan tesislerde kullanılır. Günümüzde yaygın olarak ark kesme yapısına vakumlu ve SF6 gazlı olarak kullanılmaktadır. Eski sistemlerde ark kesme yapısına göre yağlı, hava üflemeli, manyetik üflemeli olarak kullanılmaktadır.
YÜKSEK GERİLİM DEVRE KESİCİLERİ
Ülkemizde 420kV kadar kullanılan tesislerde kullanılır. Günümüzde yaygın olarak ark kesme yapısına SF6 gazlı olarak kullanılmaktadır. Eski sistemlerde ark kesme yapısına göre yağlı- az yağlı, hava üflemeli olarak kullanılmaktadır.
ARK SÖNDÜRME YAPISINA GÖRE KESİCİ ÇEŞİTLERİ :
MANYETİK ÜFLEMELİ DEVRE KESİCİLER:
Kesici içerisinde bulunan bobinler manyetik alan yardımıyla, kesici kontakları arasında oluşan arkı kesici ark dilimlerine çekerek sönümlenir. Günümüzde kullanılmamaktadır.
HAVA ÜFLEMELİ DEVRE KESİCİLER:
Kesici kontakları arasındaki ark, basınçlı hava püskürtülerek söndürülür. Ark söndürme yeteneği yüksektir. Basınçlı havanın temini için sistemde kompresör, hava tankı ve hava boru tesisat hattı gerekmektedir. Bakım maliyeti yüksek olup,çevrecidir. Havanın yanıcı özelliği olmadığından, yangın çıkma riski yoktur. Günümüzde kullanılmamaktadır.
YAĞLI DEVRE KESİCİLER:
Kesici kontakları yağ dolu bir hazne içerisindedir.Kesici kontaklarının açma-kapama esnasında oluşturdukları ark yağ ile söndürülür.Bölmeli (Hücreli) ve Bölmesiz (Hücresiz) Tipleri vardır. Yağlı kesiciler ekonomik değildir. Yanma ve patlama riski söz konusudur. Günümüzde kullanılmamaktadır.
AZ YAĞLI DEVRE KESİCİLER:
Tam yağlı kesicilerin yerine geliştirilen kesicilerdir. Daha az yağ kullanılır. Yağ az kullanıldığından ötürü, kesici yağ ömrü azdır. Yangın riski vardır. Günümüzde kullanılmamaktadır.
VAKUMLU DEVRE KESİCİLER:
Kesici kontakları havası alınmış vakumlu ortamda bulunmaktadır.Kesici kontakları arasında oluşan ark, bu vakumlu ortamda söndürülür. Uzun ömürlü, bakım maliyeti düşüktür. Yangın ve patlama riski yoktur. Arkı hızlı sürede söndürür. Çevrecidir. Fiyatı SF6 gazlı kesiciye göre yüksektir. Günümüzde yaygın olarak orta gerilim seviyelerinde kullanılırlar. Genellikle 42 kV kadar sistemlerde (ülkemizde 36 kV) kullanılmaktadır.
SF6 GAZLI DEVRE KESİCİLER:
Kesici kontaklarında oluşan ark, SF6 gaz püskürtülerek söndürüldüğü kesicilerdir. SF6 gazının ark söndürme yeteneği yüksektir. SF6 gazının yalıtkanlık özelliği çok yüksektir. SF6 gazlı Kesicilerin ömrü fazladır. SF6 gaz seviyesi ve basıncı kontrol edilmelidir. Basınç düşerse gaz sıvılaşır. SF6 gazı çevreci bir gaz değildir. SF6 gazı yanıcı bir gaz değildir. Yangın riski yoktur. SF6 gazlı kesicilerin bakım maliyeti düşüktür. SF6 gazlı kesicileri gövdeleri orta gerilim seviyesinde epoksi reçineden, yüksek gerilim seviyesinde ise porselen yapıdadır.
KESİCİ ETİKET BİLGİLERİ NELERDİR?
1- Kesici Nominal Gerilim Değeri
2- Kesici Yıldırım Darbe Dayanım Gerilim Değeri
3- Kesici Nominal Çalışma Frekansı Değeri
4- Kesici Nominal Çalışma Akım Değeri
5- Kesici Nominal Kısa Devre Akım Değeri (3sn)
6- Kesici Nomianl Kısa Devre Akımı Tepe Değeri
7- Kesicinin Arkı Kestiği Ortam
8- Kesici Kumanda Tertibatı İle İlgili Elektrik Bilgileri
9- Kesici Üretici-Tip-Seri No Bilgileri
Yorumlar
Yorum Yaz