AYIRICILAR (SEKSİYONERLER)
AYIRICI NEDİR ?
Elektrik enerji sistemlerinde yüksüz durumda (yük ayırıcıları hariç) açma-kapama yapan elektrik cihazlarıdır. Ayırıcılar, enerji sistemlerinde kendisinden sonra gelen kısmı gerilimden izole etmeye yarar. Enerji var iken yük altında ayırıcı (yük ayırıcıları hariç) açma-kapama manevra işlemini yapan personel zarar görür.
AYIRICI ÇEŞİTLERİ :
1. Montaj Yerine Göre:
A. DAHİLİ TİP AYIRICI:
36 kV kadar olan bina içi elektrik tesislerinde hücreye Montajı yapılan ayırıcılardır. Ayırıcının kumanda kolu emniyetli mesafede, hücre dışında bulunmaktadır. Bu ayırıcılar Modüler hücre içerisinde kullanılmaktadır. Kumanda kolunun tahriki elle veya bobinli tip hareketli mekanizma olur.
B. HARİCİ TİP AYIRICI:
380 kV kadar olan bina dışı, açık hava elektrik tesislerinde kullanılan ayırıcılardır. Harici tip ayırıcılar direk veya açık şalt tesislerinde kullanılmaktadır. Harici tip ayırıcılarda kullanılan malzemeler, dış ortam şartlarına (sıcaklık, nem, rüzgar ve diğer hava koşulları) uygun olarak üretilirler. Kumanda yapısı ayakta duracak kişinin emniyet mesafesine uygun yapıda üretilir. Kumanda kolunun tahriki elle veya bobinli tip hareketli mekanizma olur.
2. Yapısına Göre:
A. BIÇAKLI TİP AYIRICI:
Ayırıcının hareketli kontakları bıçak yapısına benzeyen ayırıcılara denir. Genellikle 36 kV kadar olan OG Tesislerinde kullanılır. Sistemde enerji var iken açılıp-kapatılamazlar.
Bıçaklı Tip Ayırıcılar; Hat Ayırıcısı (Sigortalı-Sigortasız) ve Toprak ayırıcısı olarak kullanılır. Bıçaklı Tip Ayırıcılar kullanım yerine göre dahili ve harici tip olarak üretilir.
B. DÖNER İZOLATÖRLÜ AYIRICILAR:
Ayırıcının hareketli kontakları, kendi ekseni etrafında istenilen açılarda dönebilen izolatör üzerinde bulunur. Ayırıcının izolatörleri mekanik bir tertibat ile döndürülür. Bu tip ayırıcılar genellikle harici tip, 380 kv kadar yüksek gerilim elektrik enerji sistemlerinde kullanılmaktadır. Bu ayırıcılarda sistemde enerji var iken, açılıp-kapatılamazlar.
Döner izolatör ayırıcılar ikiye ayrılır.
1-Tek Döner İzolatör Ayırıcı 2- Çift Döner İzolatör Ayırıcı
TEK DÖNER İZOLATÖR AYIRICI:
Bu ayırıcıların izolatörlerinden 1 tanesi kendi ekseni etrafında 90 derece dönebilecek yapıdadır.Döner İzolatör Ayırıcı şasesi üzerinde, kenarda ve ortada olacak şekilde üretilir.
ÇİFT DÖNER İZOLATÖR AYIRICI:
Bu ayırıcıların izolatörlerinden 2 tanesi kendi ekseni etrafında 90 derece dönebilecek yapıdadır. Kış hava şartlarının zor olduğu yerlerde yaygın kullanılır. Ayırıcı kontakları üzerinde biriken kar ve buzu kırmak için kullanılırlar.
C. YÜK AYIRICILARI:
Elektrik enerji sistemlerinde yük altında açma-kapama yapabilen ayırıcılara Yük ayırıcısı denir. Yük ayırıcıları, enerji sistemlerinde kısa devre arızası olması durumunda açma-kapama işlemi yapamaz. Genellikle 25 MVA kadar olan OG güç sistemlerinde, kesici maliyetinden tasarruf etmek için kullanılır.
Yük ayırıcılarının kontakları yüksek ısıya dayanıklı malzemeden üretilir. Yük ayırıcılarının açma-kapama süreleri kısadır (0.1 sn). Yük ayırıcıları, enerji var iken açma-kapama işlemleri yapılırken oluşan ark, ayırıcının ark söndürme hücresinde söndürülür. Genellikle yük ayırıcılarında, ark söndürme için sf6 gazı kullanılır. Bu sebepten sf6 gazlı yük ayırıcıları yaygın olarak kullanılmaktadır. Yük ayırıcılarıda sigortalı ve sigortasız olarak kullanılabilmektedir.
3. Görevlerine Göre:
Ayırıcılar elektrik enerji sistemlerinde kullanıldıkları yere göre; hat ayırıcısı, bara ayırıcısı, toprak ayırıcısı, transfer ayırıcısı, bypass ayırıcısı ve bara bölümleyici ayırıcı olmak üzere isimlendirilir.
HAT AYIRICISI :
Enerji nakil hattının giriş ve çıkışında kesici ile birlikte kullanılır. Hat ayırıcısı bağlı bulunduğu hattaki kesici açık iken, açılıp kapatılabilir. Hat ayırıcısı sigorta ile birlikte kullanılanları mevcuttur.
BARA AYIRICISI :
Enerji nakil hattının kesicisi ile nakil hattının bağlandığı bara arasında kullanılan ayırıcıdır. Hatta bulunan kesici açık iken, bara ayırıcısı açılıp-kapatılabilir.
TOPRAK AYIRICISI :
Elektrik nakil hattının enerjisi kesildikten sonra, hatta kalan enerjiyi toprağa aktarır. Kesici ve hat ayırıcısı açtıktan sonra, toprak ayırıcısı kapatılır. Böylece elektrik hattı topraklanmış olur. Sisteme enerji verilirken, toprak ayırıcısı açılıp, sırayla hat ayırcısı ve kesicisi kapatılır.Hat ayırıcısı ve kesicisi kapalı iken, toprak ayırıcısının kapanmasını engellemek için kilitleme tertibatı bulunur.
BY-PASS AYIRICISI :
Tek baralı sistemlerde enerji var iken, hat kesicisi kapalı iken açılıp-kapatılan yük ayırıcılarına denir. Kesicide arıza olması durumunda, sistem enerjili iken açılıp-kapatılabilen ayırıcıdır.
TRANSFER AYIRICISI :
Çift baralı sistemlerde ana bara ile transfer barayı birbirine bağlayan ayırıcılardır. Transfer ayırıcısı, Bağlı bulunduğu hatta kesici kapalı iken, açılıp-kapatılabilen yük ayırıcılarıdır. Kesici arızası durumunda, transfer ayırıcısı kapatılarak sisteme enerji verilebilinir.
BARA BÖLÜMLEYİCİ AYIRICISI :
Aynı gerilime sahip baraların birbirine bağlanmasına ve ayrılmasında kullanılan ayırıcılardır.
4. Kumanda Şekline Göre:
Ayırıcılar kumanda şekline göre elle (ıstaka ile), mekanik, elektrik ve basınçlı hava kumandalı ayırıcı olarak isimlendirlir..
ELLE (ISTAKA) KUMANDALI AYIRICI :
Ayırıcının mekanik hareketini sağlayan mekanizma, belli bir emniyet mesafesinde ISTAKA ile hareket ettirilebilen ayırıcıdır.
MEKANİK KUMANDALI AYIRICI :
AYIRICI hareketli KONTAKLARI MEKANİK MEKANİZMA İLE AÇILIP, KAPATILMAKTADIR.
ELEKTRİK KUMANDALI AYIRICI :
AYIRICI hareketli KONTAKLARI ELEKTRİK MOTORU İLE TAHRİK EDİLİP, AÇILIP - KAPATILMAKTADIR.
BASINÇLI HAVA KUMANDALI AYIRICI :
AYIRICI hareketli KONTAKLARInı tahrik eden mekanik sistem, basınçlı hava ile kontrol edilmektedir.
AYIRICI ETİKET DEĞERLERİ :
Genellikle ayırıcı etiketinde aşağıdaki bilgiler bulunur. Bunlar:
AYIRICI TiPİ: Ayırıcının cinsi ve yapısı ifade edilir.
Nominal Gerilim (un): Ayırıcının sürekli çalışabileceği Gerilim değeri
Nominal AKIM (In): Ayırıcı Kontaklarının sürekli çalışabileceği AKIm değeri
KıSA DEVRE AKIMI (Ik): belli bir kısa sürede ayırıcı kontaklarının max. Dayanabileceği kısa devre akım değeri
ÜRETİCİ FİRMA ADI, SERİ NO, İMALAT YILI BİLGİLERİ
Yorumlar
Yorum Yaz